Гісторыя кафедры струнных смычковых інструментаў
Кафедра струнных смычковых інструментаў існавала з моманту адкрыцця Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі ў 1932 годзе. Першымі выкладчыкамі кафедры былі скрыпач Самуіл Лявонцьевіч жывы, альтыст І.Гуральнік, віяланчэліст М. Арлоў, кантрабасіст Ігнат Рыгоравіч Солодченко. Узначаліў кафедру вядомы ў Рэспубліцы скрыпач і дырыжор, заслужаны артыст БССР, прафесар Аркадзь Львовіч Бяссмертны.
У 1937 годзе на працу ў кансерваторыю былі запрошаны выхаванцы МГК, Лаўрэаты Усесаюзнага конкурсу скрыпач Аляксандр Навумавіч Амітон і віяланчэліст Аляксандр Кандрацьевіч Уласаў. У 1939-1941 гадах і ў 1944-1951 гадах на кафедры, якую ўзначальваў заслужаны артыст БССР, прафесар А.М. Амитон, вялі педагагічную дзейнасць скрыпач і дырыжор, заслужаны артыст РСФСР, прафесар Алан Ісакавіч Жоленц, заслужаны артыст УССР, дацэнт, віяланчэліст Міхаіл Абрамавіч Калужскі, альтысты заслужаны артыст АрмССР, прафесар Аршалуйс Марцірасовіч Азацян, заслужаны артыст БССР, дацэнт Пётр Міхайлавіч Кірыльчанка; у 1952 годзе быў запрошаны скрыпач, лаўрэат Усесаюзнага конкурсу, выхаванец Адэскай кансерваторыі Міхаіл Маркавіч Гольдштэйн, які вёў выканальніцкую і педагагічную дзейнасць у кансерваторыі амаль 30 гадоў. У 1951-1955 гадах кафедрай зноў кіраваў А.Л. Бяссмертны.
У перыяд з 1955 па 1978 гадах кафедру струнных смычковых інструментаў узначальваў выпускнік МГК, заслужаны дзеяч мастацтваў БССР Мікалай Данілавіч Браценнікаў, а ў 1978-1982 гадах – выхаванец беларускай скрыпічнай школы, прафесар Віталь Георгіевіч Чарныш. З 1955 года быў пашыраны прыём студэнтаў, актывізавалася вучэбная і метадычная работа, і з 1957 года пачалі рэгулярна праводзіцца рэспубліканскія і міжрэспубліканскія конкурсы, лаўрэатамі якіх сталі скрыпачы Віталь Чарныш, Валянцін Бадзьяраў, Уладзімір Клачко, Пётр сакін, Віктар Эміліт і інш. На кафедры струнных смычковых інструментаў працавалі шырока вядомыя ў краіне і за мяжой віяланчэлісты: заслужаны артыст РСФСР, прафесар Аляксандр Паўлавіч Стагорскі, заслужаны артыст БССР, прафесар Барыс Германавіч Скобла, дацэнт Станіслаў Іванавіч Мадорскі, прафесар Яўген Леанідавіч Ксавер’еў, прафесар Мікалай Сямёнавіч Шчарбакоў, старшы выкладчык Людміла Аляксандраўна Зімавіна, скрыпачы: вучань прафесара Леапольда Аўэра, заслужаны дзеяч мастацтваў БССР, прафесар Віктар Маркавіч Гольдфельд (з 1958 па 1982 гады), заслужаны артыст БССР, дацэнт Георгій Якаўлевіч Клочко, лаўрэаты міжнародных конкурсаў Раман Навумавіч Нодель і Аляксандр Аляксеевіч Крамаров, выкладчыкі Вера Аляксееўна Крамарова, Вячаслаў Міхайлавіч Зяленін, Віталь Георгіевіч Чарныш, Рэгіна Дзмітрыеўна Крывель, Лілія Уладзіміраўна Умнова; альтысты: дацэнты Вадзім Мікалаевіч Скібін і Лючыя Леанардаўна Ластовка, кантрабасісты: дацэнты Саламон Шнеурович Херсонскі, Уладзімір Уладзіміравіч Федарчук, прафесар Мікалай Аляксеевіч Крывашэеў.
У 1982 годзе адбыўся падзел кафедры струнных смычковых інструментаў на кафедру скрыпкі і кафедру альта, віяланчэлі, кантрабаса і квартэта, у верасні 1984 года было прынята рашэнне аб стварэнні самастойнай кафедры альта, віяланчэлі і кантрабаса. 25 красавіка 2011 года зноў была арганізавана кафедра струнных смычковых інструментаў, якая аб’яднала кафедру скрыпкі і кафедру альта, віяланчэлі і кантрабаса. Узначаліла кафедру Таццяна Паўлаўна Боднева.
З верасня 2013 года на кафедры працавалі скрыпачы: прафесар Анры Барысавіч Янпольскі, дацэнты Вячаслаў Міхайлавіч Зяленін, Рэгіна Дзмітрыеўна Крывель, выпускнікі Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі Людміла Міхайлаўна Каліноўская, Алена Анатольеўна Мальцава, Ганна Францаўна Аляксандравіч, Яўген Барысавіч Основич, Кацярына Яўгенаўна Пукст; альтысты: прафесар Лючыя Леанардаўна Ластоўка, дацэнт Уладзімір Пятровіч Рылатка, выкладчыкі-сумяшчальнікі Аляксандр Іванавіч Каражаў, Ларыса Іванаўна Ватаманюк, Іна Васільеўна Ганчаронак; віяланчэлісты: прафесар, заслужаны артыст БССР Уладзімір Паўлавіч Перлін, дацэнты Наталля Віктараўна Шпенева, Яўген Несцяровіч Фешчанка, старшы выкладчык Аляксей Уладзіміравіч Афанасьеў, выкладчыкі Алеся Віктараўна Родзевіч, Юлія Віктараўна Ражкоўская; кантрабасісты: прафесар, заслужаны артыст БССР Мікалай Аляксеевіч Крывашэеў, старшы выкладчык Уладзімір Іванавіч Пуленков, выкладчык Павел Сяргеевіч Сідарэнка і іншыя.
У цяперашні час клас скрыпкі вядуць дацэнты кафедры Боднева Таццяна Паўлаўна, Крывель Рэгіна Дзмітрыеўна, Пукст Кацярына Яўгенаўна, Аляксандравіч Ганна Францаўна, Мальцава Алена Анатольеўна, Чарнеўская Паліна Станіславаўна, старшы выкладчык Пішчык Марыя Лявонцьеўна, Каліноўская Людміла Міхайлаўна, клас альта – дацэнт Ластоўка Лучыя Леанардаўна, старшы выкладчык Теран Мікалай Пятровіч, клас віяланчэлі – дацэнт Фешчанка Яўген Несцяровіч, выкладчык Форостяная Паліна Юр’еўна, клас кантрабаса – прафесар Крывашэеў Мікалай Аляксеевіч, дацэнт пуленков Уладзімір Іванавіч.
Вялікі ўклад у падрыхтоўку спецыялістаў ўнеслі канцэртмайстры кафедры-піяністы Сяргей багачоў, Ніна Кавецкая, Алена Хайтина, Святлана Дармоян, Алена Афанасьева, Вольга Кірылава, Анастасія бура і інш.
Гісторыя кафедры Камернага ансамбля
Арганізацыі кафедры Камернага ансамбля папярэднічала праца камерных класаў пад кіраўніцтвам вядомага віяланчэліста, выпускніка Маскоўскай кансерваторыі а.Стагорскага. Але заняткі па камерным ансамблі і квартэтным класе вялі выкладчыкі спецыяльных класаў. У 1962 г.была ўтворана кафедра Камернага ансамбля, якую ўзначаліў старшы выкладчыка кафедры духавых інструментаў флейтыст С. Сізко. У далейшым кафедрай кіравалі: прафесар, заслужаны артыст БССР ю.Корсак (1975-1985), прафесар Н.Шчарбакоў (1985-2003), дацэнт Г. Някрасава (2003-2013), дацэнт, кандыдат мастацтвазнаўства Л. Арлова (з 2013 па цяперашні час).
Склад кафедры ў асноўным склаўся ў 1965 – 1970-х гг., у яго ўвайшлі як педагогі кансерваторыі, так і яе выпускнікі, якія скончылі асістэнтуру-стажыроўку: у 60-я гг. – Н. Шчарбакоў, Ю. Корсак, Э. Габриэлян, Л. Дзедук, І. Галочкина, т. Солопахо; 70-я гг. – У. Савіна, і. Жарова, і. Лубоцкая; у 80-е – г. Някрасава, І. Неўская. Пазней склад папоўніўся новымі імёнамі: у 90-я гг. – А.Сінецкая, Ж.Варламава, У. Сідараў; у 2000-я – Л. Арлова, Д. Мароз, Д. Скляраў; у 2010-я – Т. Лявіцкая, С. Петчанка, М. Някрасава-Гутар, Ю. Перэу, А. Баранянкова, Н. Крывашэеў; у 2020-я – А. Данілаў, Н. Теран, Т. Лях, А. Теран. У розныя перыяды некаторы час на кафедры выкладалі Л. Барладзіна, У. Звягінцава, А. Старасельскі, І. Турш, О. Крылатава, У. Прышчэпаў, Л. Зімавіна, У. Зяленін, У. Неўдах, А. Хахлоў, І. Калеснікава, І. Ганчаронак, А. Сізко-Габриелян, Е. Гембицкая, Ю. Галуза, А. Карпенка, А. Бура і інш.
Склад кафедры Камернага ансамбля на дадзены момант: л. Арлова-заг.кафедры, к. і., дацэнт; прафесары – г.Някрасава, л.Дзедук, Н.Крывашэеў; дацэнты – О. Сінецкая, Ж. Варламава, І. Неўская, Т. Лявіцкая; арт. выкладчыкі – М. Някрасава-Гутар, А. Баранянкова, Н. Теран; выкладчыкі – А. Данілаў, Т. Лях, А. Теран, М. Деруга. Канцэртмайстры кафедры: Д.Судакова (альт), П. Чаркас (віяланчэль), А. Юрынок (флейта), С. Бяльцоў (скрыпка), А. Трафімава (скрыпка), Д. Бабко (саксафон). Выкладанне на кафедры вядзецца па трох дысцыплінах:» Камерны ансамбль «(фартэпіяна, струнныя смычковыя інструменты, драўляныя духавыя інструменты),» Квартэтны клас «(скрыпка, альт, віяланчэль),» Ансамбль ” (кантрабас).
Слаўныя старонкі гісторыі кафедры звязаны перш за ўсё з імёнамі с.Сізко, Н.Шчарбакова, ю. Корсака. Іх аб’ядноўвала творчая зацікаўленасць, яркая выканальніцкая адоранасць, закаханасць у камернае выканальніцтва, актыўная праца па прапагандзе камернай музыкі. Асаблівае месца ў развіцці беларускага квартэтнага выканальніцтва заняла дзейнасць Н.Шчарбакова ў складзе струннага квартэта Саюза кампазітараў БССР, заснаванага ў 1962 г. і праіснавала амаль 30 гадоў. За гэты час квартэт ажыццявіў вялікую колькасць фондавых запісаў на рэспубліканскім радыё (агульнай працягласцю каля 9 гадзін), правёў больш за 600 канцэртаў у розных кутках Рэспублікі і за яе межамі, каля 200 выступленняў адбылося ў праграмах тэматычных цыклаў музычнай рэдакцыі Беларускага тэлебачання. Яркімі вехамі ў гісторыі Камернага выканальніцтва Беларусі сталі ажыццёўленыя ю. Корсакам у перыяд 1975-1978 гг.цыклы канцэртаў: «Камерная музыка і. Брамса» (6 канцэртаў), «Камерная музыка Р. Шумана» (4 канцэрты). У памяць пра выдатных калег раз у два гады праходзяць адкрытыя кафедральныя конкурсы камерных ансамбляў імя Ю.Ф. Корсака і струнных квартэтаў ім. Н.С. Шчарбакова.
Актыўнымі выканаўцамі-ансамблістамі ў свой час праявілі сябе выкладчыкі кафедры л.Дзедук, і. Галочкина, і. Лубоцкая, у. Савіна. Насычаную выканальніцкую дзейнасць у 1990-я і пачатку 2000-х гг.вялі Г. Някрасава, І. Неўская, Л. Арлова. Г. Някрасава. У цяперашні час актыўную выканальніцкую дзейнасць вядуць маладыя педагогі кафедры: А.Данілаў, Т.Лявіцкая, Н. Тэран, М. Някрасава-Гутар, А. Тэран.
Яркай падзеяй у жыцці кафедры з’явілася ажыццяўленне восенню 2015 г. міжнароднага праекта ” да 250 – годдзя М.К. Агінскага: Мінск – Вільнюс – Варшава-Парыж», у якім прыняў удзел Струнны квартэт студэнтаў пад кіраўніцтвам Т. лявіцкай. Выступленні з поспехам прайшлі ў залах Літоўскай філармоніі, Варшаўскага ўніверсітэта, Пасольства Рэспублікі Беларусь у Францыі. Вялікі грамадскі рэзананс атрымаў міжнародны праект» 110-годдзе Д.Шастаковіча – Шэметава”, ажыццёўлены сіламі выкладчыкаў (т. лявіцкай, с. Петчанка, Е. Гембицкой) і студэнтаў квартэтнага класа на радзіме продкаў кампазітара ў д. Шэметава Мядзельскага раёна. Праект быў ажыццёўлены пры садзейнічанні французскай асацыяцыі» абмен: Францыя – Беларусь ” і пасольства Беларусі ў Францыі.
За апошнія гады ў рамках грамадска-асветніцкай дзейнасці атрымалі вядомасць кафедральныя праекты» Музыка ў тэатры«,»Музыка ў музеі”. Камерная музыка, выкананая сіламі навучэнцаў і педагогаў кафедры, гучыць у Беларускім дзяржаўным маладзёжным тэатры, ТЮГу, Нацыянальным мастацкім музеі, галерэі Савіцкага, музеі Ваньковічаў, музеі-сядзібе «Лошыца» і інш.студэнты кафедры пастаянна прымаюць удзел у грамадска-значных мерапрыемствах гарадскога і рэспубліканскага маштабу. У 2022 г. у БДФ пад кіраўніцтвам прафесара кафедры г.Някрасавай ажыццёўлены творчы праект з трох канцэртаў камернай музыкі «памяці і. Брамса».
Актыўная творчая пазіцыя кафедры прыносіць заслужаныя вынікі і ў педагагічнай дзейнасці. Пра гэта сведчаць шматлікія перамогі студэнтаў кафедры на міжнародных конкурсах камерных ансамбляў: ім. М. К. Агінскага (Беларусь), Ім. І. Брамса (Польшча), ім. Г. Зінеці (Італія), ім. С.Танеева (Расія), ім. М. Юдзінай (Расія), ім. С.І. Савшинского (Расія), ім. В. Бартнянскага (Украіна), ім. Многія студэнты адзначаны прэміямі і стыпендыямі Спецыяльнага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы таленавітай моладзі (гл. «Лаўрэаты кафедры»).
Значная геаграфія і майстар-класаў, якія арганізуюцца кафедры: прафесар Вышэйшага інстытута музыкі і педагогікі ў г.Намюр м. Данель (Бельгія), прафесары Гданьскай акадэміі музыкі а. Прабуцка-Фірлей і К. Сперский (Польшча), прафесар МГК а. Бандурянский і дацэнт і. Красотина (Расія), дацэнт Е. Някрасава (Германія). Выкладчыкі кафедры запрашаюцца для ўдзелу ў рабоце журы міжнародных конкурсаў як у Рэспубліцы Беларусь, так і за яе межамі. У апошнія гады онлайн.
На кафедры вядзецца вялікая навукова-метадычная работа. Выкладчыкамі выдаюцца навучальныя дапаможнікі, праграмы і вучэбна-метадычнага комплексу па вучэбных дысцыплінах. Тэматыка і кола прафесійных пытанняў, якія закранаюцца ў даследаваннях, даволі шырокі. Н. Шчарбакоў ажыццявіў рэдакцыю квартэтаў беларускіх кампазітараў, напісаў некалькі кніг па квартэтным мастацтве. На кафедры створаны шэраг навучальных дапаможнікаў: г.Някрасава «санаты П. Хиндемита для духавых інструментаў і фартэпіяна ў класе Камернага ансамбля» (2005); л. Арлова «скрыпічныя санаты Бетховена» (2006); і. Галочкина «Ф. Пуленк. Саната для скрыпкі і фартэпіяна ў класе Камернага ансамбля “(2006), ” Ф.Пуленк. Саната для віяланчэлі і фартэпіяна ў класе Камернага ансамбля» (2008); о. Сизко-Габриелян «Камерны ансамбль: інструментальная музыка У. Карэтнікава (на прыкладзе Трыо №1 з-moll для фартэпіяна, скрыпкі і віяланчэлі і лірычнай паэмы «флейтыст»)» (2008); і. Неўская «творчасць і эвалюцыя стылю Р. Кларк на матэрыяле санаты для альта і фартэпіяна і Трыо для фартэпіяна, скрыпкі і віяланчэлі» (2014), ж. Варламава «музыка П. Падкавырава ў класе Камернага ансамбля: Фартэпіянны квінтэт» (2019), о.Синецкая «вобразна-стылістычныя асаблівасці камерна-інструментальнага творчасці і. Брамса на прыкладзе санаты для кларнета ор.120 №1» (2020). У 2012 г. л. Арлова абараніла кандыдацкую дысертацыю, на матэрыяле якой апублікавала манаграфію «Беларускі Фартэпіянны камерна-інструментальны ансамбль на мяжы стагоддзяў: кампазітарская творчасць і выканальніцкая практыка» (2014). Сізко-Габрыелян выдала манаграфію» верай і праўдай ” пра жыццё і творчасць В.А. Сізко і С. В. Сізко. Педагогі кафедры прымаюць удзел у міжнародных навуковых канферэнцыях у Рэспубліцы Беларусь і за мяжой (Малдова, Украіна, Расія, Польшча) педагогі кафедры пастаянна чытаюць лекцыі на факультэце павышэння кваліфікацыі Акадэміі музыкі.
Кафедра Камернага ансамбля актыўна ўдзельнічае ва ўсіх сферах дзейнасці Акадэміі і адкрыта для ўсіх формаў творчага супрацоўніцтва.
